İç kulak iyon homeostasisi ve iç kulak hastalıkları

İç kulak iyon homeostazisi ve iç kulak hastalıkları

Yrd. Doç. Dr. Ahmet Hamdi Kepekçi

Yeni Yüzyıl Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu

İç kulak fonksiyonlarını, hücre membranlarındaki iyon hareketleri ile gerçekleştirir. Saçlı hücre fonksiyonu, perilenfatik ve endolenfatik içerik ve sinir uyarılarının iletilmesi hep bu yolla iledir. İç kulak sıvıları ve dokular arasındaki kimyasal denge süreci iç kulak homeostazisini meydana getirir.

İyon

Vücuttaki kimyasal maddeler elektrikle yüklüdür ve elektrikle yüklü maddelere iyon denir. Tüm vücut hücrelerinde hücre içi ve hücre dışı arasında iyonik farklılık bulunmaktadır. Bu farklı dağılım hücre içi ve dışı arasında potansiyel bir farklılık oluşturur. Bu potansiyel farkın oluşmasında rol alan başlıca iyonlar Na+ (sodyum), K+ (potasyum) iyonlarıdır. Bunların yanında Ca2+ (kalsiyum) ve Cl- (klor) iyonları ile rol alırlar.

Sodyum ve sodyum konsantrasyonu hücre dışında, potasyum ve klor konsantrasyonu ise hücre içinde  fazladır. İyonların hücre içi ve dışına doğru taşınmaları pasif ve aktif taşınım iledir.

Pasif taşınım:

Hücrede pasif taşınımda iki unsur vardır. birincisi iyonların konsantrasyon  farkından kaynaklanan taşınım, ikincisi ise hücrenin negatif potansiyelde olması nedeniyle iyonların aynı ve farklı gruplar arasındaki elektriksel olarak çekme yada itmeden kaynaklanan taşınımdır.

 

Sürecin başlangıcında sodyum kanalları açılır ve sodyum hücre içine girer. Sodyum pozitif yüklü olduğu için hücre içine girince hücre içi negatiften pozitife geçer. Ardından Potasyum kanalları açılır hücre içinde  daha fazla olan potasyum hücre dışına çıkar. Böylece hücre pozitif yük kaybeder.

Artık hücre içindeki Potasyumun yerine sodyum vardır. Hücre dışına çıkan potasyumun yeniden hücre içine girmesi ve sodyumun yeniden hücre dışına çıkması için aktif taşınım gerekir.

Aktif taşınım

Hücre zarındaki iyonların aktif taşınımında protein pompaları kullanılır. En iyi bilineni sodyum-potasyum (Na-K) pompasıdır. Geçişler hücre zarında bulunan protein kanallardan olur. Bu pompa 3 sodyum iyonunu hücre dışına atarken, 2 potasyum iyonunu da hücre içine alır. Ve sonuçta yine istirahat halindeki potansiyele geri dönülmüş olunur.  Pompanın çalışması esnasında enerji kullanılır.

 

İyon homeostazisine bağlı iç kulak hastalıkları

İyon transferindeki bozukluklar işitme ve denge ile ilgili hastalıklara yol açarlar.

İç kulakta mevcut bulunan birçok iyon transport kanallarının çalışması dolaşımdaki hormonlar başta olmak üzere birçok faktöre bağlıdır. İç kulaktaki homeostazisi bozan sebepler işitme kaybı hastalıklarına sebep olurlar. Bu hastalıklar genetik ve metabolik olan hastalıklardır. Bu hastalıklarda semptomları hafiften daha şiddetliye doğru değişken klinik ortaya çıkarırlar. Görülen semptomlar işitme kaybı, tinnitus ve vertigodur.

Genetik bozukluktan kaynaklanan iyon transferi bozukluklarında işitme kaybı kalıcıdır.

Günümüz koşullarında bu hastalıkların tanısı çok zordur.

Kalıcı iyon homeostazis hastalıkları

Örnek: Jervell  and lange-nielson sendromu

Çoğu diğer hastalıklarda ise geçicidir ve tedavisiz iyileşme söz konusudur.

Meniere hastalığı

Ototoksik diüretik ilaçlar

Ani ve hızlı ilerleyen işitme kayıpları

Otoimmün iç kulak hastalıkları

 

kaynaklar:

Medical Otology and Neurotology Mohamed Hamid